Abdullah Esen
KOÇKERDİŞ DE MERDİŞÊ HÊVÎ Û
WAŞTEKAN(Barê Şevê-Fawaz Husên)
Çekûya
‘koçkerdiş’ eke kê seba mêrdiman kar biyerê; gama mêrdim newe maya xo ra beno,
sifteyin malzaroka daya xo ra koçê dinyayî keno, yeno dinya. Dima ca û welatê
xo şikl û awa beno. Welatê ey beno maya ey. Bonderê heme çiyê ciwe beno. Ma
çand û kultûr bigirê heta têgêrayişê ey fikrê ey hêstê ey, snb. Pêro şibiyênê
welatê ey. Peyniya peynî de derfetê ciwiyeyişî wexteke welatê xo de nêveyneno,
mecbûr beno koçê cayêki bînî keno, beno nefî. Senî mêrdim wexte raya sifteyin
maya xo ra beno, berê yewna rihî ey ra abeniy, gama mêrdim welatê xo ra zî koç
keno dekewno miyanê yewne rihî. Çendêki cayê ey ê vêrî çiman bedilêno, hende zî
vîr û hêşê têser – têman beno. Leşa ey bi rihê reyde miyanê yew lecê xidar.
Mêrdim miyanê deryaya hêvî waştekan de
asnaw keno. Ayêki bi hişmendê reyde gureyê xo serarast biko di ney asnawe bi
kemziyanî qedêneno, ayêki bi hêşi alozê têbigêro û nêzano se keno, aywext
xeniqêno, beno werê masan û maran, her candar leşa ey de xo ra sûde gêno, xo
mirde keno.
Di
miyanê çend rojan de min romana Fawaz Husênî
a peyen “Barê şevê” hem meraq hem zî bi kelecanê reyde wande. Wexte min
pirtûke wand, ez her rista û çekûya ey miyanî de vateya nameyê pirtûke gêraya.
Nuştox
bi neteweperwerê têgêrayo. Ay semedî ra yo ke, kes û lehengê pirtûka xo heme
leteyanê welatî ra vecênay. Çar hebiy lehengêy ê sereke estiy, pêro têreyde
dest bi koçkerdişê ewrupa keniy, goreyê nuştox xo zî binê kesayetiya Rêberî de
ca kerdo, înan ana taxêki şarê Parise de sey mîçikanê kê înan qefesanê înan ra
verabide, enewa o zî înan firneno.
Hema
şayesekerdişê kesayetan de nuştox wazena înan bi çandê kurdan ê folklorikî ra
girêbido, wazeno înan ra her yew wa nûnertiya vajêya xo ya fekî zî bikê. Sîno
keno gedeyê şeytan û cinan ê Amede, çimkî piyê ey Gundoro kênaya cinan hêsîr
girota, xiznaya zêran veyneya û semeda kênaya înan hameya remnayiş koma cinan
biryar giroto, kesêki kewtişê bi dilqê Gundorî reyde ceniya ey reyde dekewto
têkiliya cinsî, homa Sîno dayo. Heta peyniya pirtûke ena têkiliya mêrdim û cina
Nefîsa dewam kena, na dinya de benê şirikê yonan. Keso diyine Mehabade re rayêr
kewno, Bame de rastê dişmananê xo yê seserran yeno, verê enî xo sey Mirza
Mihemedî hîs keno, çiyêki hameyo verê Mirza Mihemedî hema hema heman çî yeno ey
serî ra, xelata ke şehinşah dano bi destanê xo reyde tepa yaçerneno, dişmên ey
zaf şikêniy seba ke zerzele beno zilma înan a xidarî ra filitêno, kewno xeyelanê
xo yê ewrupayî dima ra. Dara zî hema nêrisayo Hewlere di rayêr serî de raştê
hewft goran yeno, gorvanî ra dekewno diyaloge, ena diyaloge rayêrê ey ê ra
şêrin keno, têkiliya xo û kênaya efrika şibineno astanika kêzike û mişk. Rustemê
Zale zî Amûde ra têgereno, datkênaya xo û gedanê xo dim ra veredano yeno
embazanê xo riseno. Xora bareyê ey yê efsûnî di miyanê nameyê ey de limneye yo.
Her
çend lehengiy wazeniy heqê mendişê Ewrûpa bigiy dest çende xoverdanî nişînê
bigê, peynî de Rustemê Zale xovistişê binê ereba ra dim ey tepa açerneniy ey aniy
teslimê datkênaya ey keniy, Şêrko wazeno bibo kutikê ceniyanê Parîse, la serdê
Parise ye cemidneno, Parisij leteyanê leşa ey sey xelate veynenê. Dara xo
xeniqneno, gedeyêki têkiliye ey û Zîbaya Efrikî dima ra veradana, xo nêmerdeye
kerdo. Sîno semeda ke verî hameyişê xo yê Ewrûpa rewna hedreyeyê xo kerdibî,
heme persgireyê ke yenê ey verî ra yew bi yew çareser keno, bonderî ziwanan
beno, karê asan keno, zaneno çî wazeno. Ay semedî ra yo sey maseyêki bêawe
nêmaneno, o awa xo, gola xo deryaya xo bi hêş û fikiriyayişê xo awan keno.
Teorisyenê
vajeyî yê kurd Haşim Ehmedzade vano ke;
“Romana kurdî şêwaz û rêbaza xo vajeya desthilatdaran xo ra girewta, la bare û
mijarê xo persgiraya kurdî ra girewta.” Gama kê ena romane wanenê kê vêşêr heqî
daniy Heşimzadeyî. Şêwaz û rêbaza ena pirtûke xora verî zî hamey ceribnayiş, la
mijar û bare zî sey hema romananê kurdî persgiraya kurdî yê. Heme leteyanê
kurdistanî de kurd, semeda zilma serdastanê nişinê cîf bigirê, mecbûr maneniy
koçkerdiş xo ra sey dermanê birinanê xo veyneniy. La gama ke kê tedeyêya ena
romane ra hewnenê kê eqliyeniy ke, çiray koç û nefiyê kurdan nêbiyo derman,
înan vêşêr kişto. Ha hesret anteyişê welatî, ha merdiş, ha bêçand biyeyiş ha
merdiş, ha bê ciwiyeyişê welatê xo mendiş ha merdiş, ha merdiş. Eke gore
nasname mijare bihewnê, xora bê çand û
ciwiyeyişê xo ciwekerdiş, sey mergî yo. Bê Sîno û Zîbaya Efrika, Dara û Şêrko û
Rustemê Zale xora nûnertiya nasnameyê kurdî keniy. Ayêki înan bêrehet keno
dûrkewtişê weltê înan o. La Sîno
û Zîba xora bi zaneyiş reyde têgêreniy zaniy çi wazeniy, aye hewa ciwiyişê
domnenê.
Pirtûke
de goreyê min tewr kemanê yan çewtê karerdişê bivacan û vatişê verniyanî,
nuştox tay bivac û vatişê verniyan berheme de ca kerdiy, goreyê min eniy kemanî
yê. Helbikî herûnda înan kê şinîyê, ê kurdan bişixulnê. Fînak; Yew kerra reyde
di mîçikiy kiştiş, kerade barî bo wa werade biqerfo, snb.
Ginan
seba xeniqnayişê Qazî di tarixî hameyê nişandayiş. ( 1947 û 1946 ) Eno zî sey
şaşê û kemanê aseno. Sewbinan pirtûke zaf baş a, kê wandişê aye zaf tehm û ekl
gêne. Hem karerdişê ziwanî de hem zî honekerdişê aye goreyê min nuştox serkewto.
Tewr
peynî de zî ez eşkena ney çî vaca ke; ez hêvî kena kurd wa rayna dermanê
birînanê xo di welatanê xeriban nêgiyerê, çimkî koçkerdiş hem înan hetê rûhî û
hem zî hetê fizikî de kişino. Dermanê ma di gelî û koyanê welatê ma de limnaye
yo, ma ganî hewl bidiy dews biçarnê û ey biveynê, xo derman bikê . Bila welatê
xeribiy teyna bibê cayê gêrayiş û cigêrayişê ma. Ma zî sey bawkalanê xo kêf û
şadê di miyanê xo de hêş û mezgê xo de
biveynê, çimkî koçkerdiş merdiş o.
Abdullah ESEN
Kulûba Xwendinê Ya Diyarbekir
Çime: Barê şevê – Fawaz Husên-
Weşana Avesta -2012 – Stenbol
Ev nivîs di Kovara W. de hatiye
weşandin.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder